Hoe belangrijk is je bloedsuikerwaarde , en wat is de relatie met gezondheid en diabetes ? En waarom is eigenlijk een langdurige hoge bloedsuiker zo schadelijk voor je gezondheid? In onderstaand artikel leggen we dat én nog veel meer uit. Want kennis over je eigen bloedsuikerwaarden is hartstikke belangrijk!
Het woord zelf zegt het al: bloedsuikerwaarde is de waarde van je bloedsuiker. Dan volgt natuurlijk gelijk de vraag ‘wat is bloedsuiker?’. Deze benaming verwijst naar de hoeveelheid suiker in je bloed. Die suikers haal je uit de koolhydraten in je voeding. Tijdens de spijsvertering breekt je lichaam deze suikers af, totdat het suikermolecuul klein genoeg is om in je bloedbaan te komen.
Er zijn verschillende soorten suikers, die allemaal anders afgebroken worden. Het verschil tussen deze soorten suikers zit ‘m in de lengte van de keten van de suikermoleculen. Hoe langer de keten, hoe langer het duurt voordat het suikermolecuul in de bloedbaan terechtkomt.
De hormonen insuline, glycogeen en glucagon regelen het verloop van je bloedsuikerspiegel. Kort na het eten van koolhydraten, stijgt je bloedsuikerspiegel. Als je gezond bent gaat dit ongeveer twee uur door. Daarna daalt je bloedsuikerspiegel weer. Deze daling heb je te danken aan het hormoon insuline. Insuline zorgt ervoor dat spieren en weefsels glucose snel opnemen en op die manier de bloedsuikerspiegel omlaag brengen.
Het kan natuurlijk voorkomen dat er zóveel suiker het lichaam binnenkomt dat de cellen op een gegeven moment vol zitten. Alle suiker die dan nog binnenkomt, slaat je lichaam op als glycogeen in de lever en in de spieren. Als het suikergehalte in je bloed onder een bepaalde grens komt, wordt het hormoon glucagon actief. Dit hormoon zorgt ervoor dat het lichaam een gedeelde van het opgeslagen glycogeen vrijmaakt, waardoor de bloedsuikerspiegel weer stijgt.
Je bloedsuikerspiegel meet je door middel van een glucosebloedtest. Deze test geeft informatie over of jouw bloedsuikerwaarden binnen de gezonde range vallen.
In de meeste gevallen doe je een bloedtest omdat deze is aangevraagd door je huisarts of een andere professional. Echter kan je een dergelijke test ook zelf laten doen. Dit is dan een preventief bloedonderzoek en deze kan je doen via een organisatie als bijvoorbeeld Wellboard.
Hoge bloedglucosewaarden (hyperglykemie) kunnen een teken zijn van diabetes type 2, een aandoening die hartaandoeningen, blindheid, nierfalen en andere complicaties kan veroorzaken. Lage bloedglucosewaarden (hypoglykemie) kunnen zonder behandeling ook leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, waaronder hersenbeschadiging.
Er zijn verschillende soorten bloedtesten voor het meten van je bloedsuikerspiegel:
De nuchtere bloedglucosetest meet de glucoseconcentratie in het bloed na 8-12 uur vasten (niet eten of drinken). De test wordt meestal uitgevoerd in het ziekenhuis.
Nuchtere bloedglucose is vaak de eerste (en soms enige) waarde die standaard getest wordt. En dit terwijl de test op zichzelf alleen iets zegt over de reactie van het lichaam op glucose na 8-12 uur niet eten. Het zegt niks over de manier waarop ons lichaam reageert op voedsel tijdens de rest van de dag. Hierom is het belangrijk een nuchtere bloedsuikerspiegeltest test te combineren met bijvoorbeeld een HbA1c-test en OGTT.
De OGTT meet de insulinerespons op glucose in twee fases.
Dat klinkt een stuk ingewikkelder dan dat het in werkelijkheid is. Een OGTT werkt zo: Je eet niks gedurende de avond en nacht. Eén uur voor de bloedtest krijg je 75 gram glucose opgelost in water. Dan testen ze één en twee uur later je bloedsuikerspiegel. Afhankelijk van de uitkomst van deze test ben je gezond, heb je pre-diabetes of heb je volledige diabetes type 2.
Er is wel een puntje van kritiek op deze test: als je nét binnen de gezonde range valt, ben je ‘gezond‘. Terwijl je dan heel dicht dicht bij de grens van de pre-diabetesgroep zit. Dat slaat natuurlijk nergens op, want de ontwikkeling van diabetes is een proces. Een proces dat vaak gepaard gaat met het langzaam oplopen van je bloedsuikerspiegel. De dag van de bloedtest val je misschien nog in de ‘gezonde’ categorie, terwijl je een maand later pre-diabetes of zelfs diabetes kan hebben.
Ook voor deze test geldt dus: combineer hem! Het beste met een test naar de nuchtere bloedsuikerspiegel en/of HbA1c-test.
Hemoglobine A1c meet hoeveel glucose zich permanent bindt aan hemoglobine in rode bloedcellen. Hiermee meet het ruwweg de gemiddelde bloedsuikerspiegel over drie maanden. Als je tijdens die afgelopen drie maanden een hoge bloedsuikerspiegel had, zal een HbA1c-test hoog uitvallen. Een HbA1c-test kan je doen via Wellboard.
Het is echter wel zo dat alles wat invloed heeft op de hoeveelheid rode bloedcellen of hemoglobine, ook invloed heeft op het resultaat van de HbA1c-test. Daardoor kan het resultaat onbetrouwbaar worden. Bij bijvoorbeeld bloedarmoede is de kans groot dat een HbA1c-test een lage uitkomst geeft. Dat komt doordat er dan weinig rode bloedcellen in je bloed zitten, waardoor er dus ook weinig glucose kan binden.
Daarnaast blijkt uit studies dat sommige mensen standaard een lager HbA1c hebben in vergelijking tot hun bloedsuikerspiegel. Ook zijn er mensen bij wie een HbA1c-test vaak hoger uitslaat. Reden genoeg dus om een HbA1c-test te combineren met een OGTT en/of nuchtere bloedglucosetest.
HOMA-IR combineert een nuchtere bloedglucose met de nuchtere insulinewaarde. HOMA-IR staat voor ‘Homeostatic Model Assessment of Insulin Resistance.’ Oftewel, de test meet hoe insulineresistent je bent. Dit is belangrijk om te weten, want insuline is het belangrijkste hormoon voor het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel. Hoe meer insulineresistent je bent, hoe harder je lichaam moet werken om de bloedsuikerspiegel op peil te houden. Een tekort aan insuline is in de meeste gevallen een aanwijzing voor diabetes of prediabetes.
Een tekort aan insuline kan ook optreden als glucosewaarden normaal zijn. Daarom is het ook bij deze test weer belangrijk hem te combineren. Geen enkele test op zichzelf geeft 100% uitsluitsel, dus een HOMA-IR ook niet.
De vingerprik is vooral bedoeld voor mensen met diabetes (type 2). Door middel van een vingerprik voor en na het eten, kunnen zij in de gaten houden wat hun bloedsuikerspiegel doet. Zo weten ze hoeveel diabetesmedicijn zij zichzelf toe moeten dienen.
Echter is zo’n vingerprik ook bruikbaar als je zelf je bloedsuikerspiegel in de gaten wil houden. Hier heb je een glucosemeter en teststrips voor nodig. Op die manier kan je thuis ongeveer hetzelfde doen als bij een OGTT (insulinerespons op glucose in twee fases). Oftewel, meet een uur na een maaltijd je bloedsuikerspiegel. Herhaal dit een uur later, dus na twee uur na de maaltijd. Doe dit een paar dagen en vergelijk de resultaten met elkaar en kijk of ze binnen de gezonde marges vallen.
Zoals je kan lezen hebben alle manieren van testen hun nadelen. Waarom we dit benadrukken? Om duidelijk te maken dat één test op zichzelf vaak een onbetrouwbare uitslag geeft. Gelukkig is dit op de lossen door het combineren van twee of drie van bovenstaande testen. Op die manier worden er meerdere variaties van de bloedsuiker getest.
Bijvoorbeeld: als iemand zijn of haar HbA1c hoog is, maar zowel de OGTT en nuchtere bloedsuikertest normaal blijken, is er geen reden tot ongerustheid. Terwijl dit bij enkel een verhoogde HbA1c-test wel zo was geweest.
Een hoge bloedsuiker staat bekend als een hyper. Langdurig een verhoogde bloedsuiker kan op den duur zorgen voor gezondheidsklachten of diabetes type 2. Er zijn verschillende dingen die je kan doen om een hyper te vermijden:
Als je al een hoge bloedsuikerspiegel hebt, zijn er geen concrete voedingsadviezen. Het is vooral zaak je hoge bloedsuikerspiegel even uit te zitten. Tenzij je diabetes type 2 hebt, dan spuit je jezelf natuurlijk insuline in. Wel zijn er een aantal dingen die je kan doen om een hoge bloedsuikerspiegel in de toekomst te voorkomen:
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: bij een te lage bloedsuikerspiegel moet je snel in actie komen. Als een hypo langer dan 30 minuten duurt, komen er schadelijke stoffen vrij in het lichaam. Dat kan weer zorgen voor gezondheidsproblemen. Het lichaam heeft 24 uur nodig om te herstellen van een hypo.
Een lage bloedsuiker staat bekend onder de naam hypoglykemie of hypo. Vanaf een bloedsuikerwaarde onder de 3,5 millimol per liter is er sprake van een hypo. Het is essentieel dat de bloedsuikerwaarde op peil is, want alle cellen in het lichaam hebben suiker nodig om te functioneren. Een hypo ontstaat bij te veel insuline of te weinig glucose (suiker) in het bloed. Een hypo komt voornamelijk voor bij mensen met diabetes, maar ook bij gezonde mensen is er kans op een hypo.
Afhankelijk van of je wel/geen diabetes hebt, zijn er verschillende oorzaken van een hypo:
Wel diabetes:
Geen diabetes:
Indien er sprake is van een hypo, is het zaak je bloedsuiker zo snel mogelijk weer omhoog te krijgen! Hiervoor zijn snelle suikers nodig.
Voorbeelden van voedingsadviezen bij een hypo zijn:
Er zijn ook bepaalde maatregelen om ervoor te zorgen dat je een hypo voor bent:
Diabetes type 2 kan ontstaan door een ongezond eetpatroon en een lang verhoogde bloedsuikerspiegel. Dat zit zo: Het hormoon insuline stuurt suikers door naar cellen in het lichaam. Als je er een gewoonte van maakt veel suiker te eten, maakt het lichaam dus ook constant insuline aan. Op den duur kan dat leiden tot insulineresistentie. Oftewel: het lichaam wordt minder gevoelig voor insuline. Hierdoor wordt je bloedsuiker te hoog. Ingrijpen is op zo’n moment noodzakelijk, want een lange hoge bloedsuiker kan leiden tot diabetes type 2.
Als je diabetes heb, is het dus zaak alert te zijn op je bloedsuikerspiegel. In de meeste gevallen controleer je meerdere keren per dag je bloedsuikerwaarde, om deze zo binnen het gewenste bereik te houden. Als blijkt dat de bloedsuikerspiegel alsnog vaak hoog is, zijn er nog mogelijkheden voor medicijnen.
Diabetes type 2 ontstaat niet alleen door een lange verhoogde bloedsuiker. Erfelijke factoren spelen ook een rol in de ontwikkeling van de ziekte en dat maakt het risico op diabetes type 2 groter. Andere risicofactoren zijn:
First things first: als je het idee hebt dat je een langdurig verhoogde bloedsuikerspiegel of zelfs diabetes type 2 hebt, maak dan gelijk een afspraak bij de huisarts!
Diabetes type 2 komt voort uit een langdurig verhoogde bloedsuiker (hyper). Hierom zijn de symptomen van beide om en nabij hetzelfde:
Haal het beste uit je lichaam.
