De cortisoltest in bloed wordt gebruikt om een dysfunctie in de bijnieren vast te stellen, zoals een te trage of te snelle bijnier. Ook kan het getest worden om het syndroom van Cushing, een aandoening die wordt gekenmerkt door overproductie van cortisol en de ziekte van Addison, een ziekte waarbij de bijnieren niet genoeg cortisol produceren.

Cortisol is de meest prominente glucocorticosteroïde in het lichaam en is essentieel voor het onderhoud van verschillende lichaamsfuncties, waaronder de controle van de bloedsuikerspiegel, de regulatie van het metabolisme, het verminderen van ontstekingen en het beheersen van de bloeddruk. Net als andere glucocorticosteroïden wordt cortisol gemaakt uit de gemeenschappelijke voorloper cholesterol in de bijnieren.

Voor transport van cortisol in het bloed wordt ongeveer 90% van het cortisol gebonden aan corticosteroïdbindend globuline (CBG) en aan albumine. Een kleine hoeveelheid cortisol circuleert in het bloed en is vrij om te interageren met zijn receptoren.

De belangrijkste effecten van cortisol zijn de verhoging van de bloedsuikerspiegels en de ontstekingsremmende en immuunonderdrukkende werking.

Het maken en uitscheiden van cortisol door de bijnier worden gecontroleerd door een negatief feedbackmechanisme binnen de hypothalamus-hypofyse-bijnierschors-as. Als de cortisolspiegel laag is, wordt corticotropine-releasing hormoon (CRH) uitgescheiden door de hypothalamus, waardoor de hypofyse adreocoricotroop hormoon (ACTH) afgeeft. Dit stimuleert het aanmaken en uitscheiden van cortisol door de bijnieren. Cortisol zelf werkt in een negatief feedbackmechanisme op de hypofyse en de hypothalamus. Bovendien veroorzaakt stress een verhoogde cortisoluitstoot.

Cortisolwaardes vertonen normaal gesproken een dagelijkse variatie. Maximale concentraties heb je meestal ‘s ochtends en daarna nemen de concentraties gedurende de dag af tot een niveau dat ‘s avonds ongeveer de helft is van de concentratie in de ochtend; daarom is het voor de interpretatie van de resultaten belangrijk om te weten op welk tijdstip het bloed is afgenomen.